سنسور سرعت یکی از سنسورهای اصلی در خودروهای مدرن است که وظیفه دارد سرعت حرکت خودرو یا یکی از اجزای آن (مانند سرعت چرخ یا سرعت خروجی گیربکس) را اندازه‌گیری و به ECU یا واحدهای کنترلی ارسال کند. داده‌های این سنسور در بخش‌های مختلفی از جمله نمایش عدد سرعت روی کیلومترشمار، کنترل سیستم‌های ABS، جعبه‌دنده اتوماتیک، کروز کنترل، و سیستم‌های پایداری کاربرد دارد.
تاریخچه
- در خودروهای قدیمی‌تر، معمولاً با سیم مکانیکی و کیلومترشمارهای کابلی اندازه‌گیری سرعت انجام می‌شد.
- از دهه ۱۹۹۰ به بعد، با توسعه سیستم‌های الکترونیکی مدیریت خودرو، سنسور سرعت الکترونیکی به خودروها افزوده شد.
وظیفه و عملکرد سنسور سرعت خودرو
- اندازه‌گیری سرعت خودرو (یا سرعت چرخ/گیربکس)
- ارسال سیگنال به ECU یا پشت آمپر برای نمایش عقربه سرعت یا عدد دیجیتال
- تامین داده برای عملکرد صحیح ABS، کروز کنترل و گیربکس اتوماتیک
- کمک به دقت ترمزگیری و کنترل پایداری (ESP/ESC)
انواع سنسور سرعت خودرو
-
سنسور سرعت چرخ (Wheel Speed Sensor):
- معمولاً در سیستم ABS استفاده می‌شود.
- روی هر چرخ یا نزدیکی بلبرینگ نصب می‌شود.
-
سنسور سرعت خودرو/گیربکس (Vehicle Speed Sensor یا VSS):
- روی گیربکس نصب می‌شود و سرعت محور خروجی گیربکس را اندازه‌گیری می‌کند.
-
سنسور اثر هال (Hall Effect):
- رایج‌ترین نوع سنسور سرعت امروزی، مبتنی بر اثر مغناطیسی و نیمه‌رسانا.
-
سنسور القایی (Inductive):
- از یک سیم‌پیچ و آهنربا استفاده می‌کند؛ در خودروهای قدیمی‌تر استفاده می‌شد.
محل نصب سنسور سرعت
- سنسور سرعت گیربکس (VSS): روی گیربکس یا دیفرانسیل
- سنسور سرعت چرخ: روی توپی یا شفت چرخ، نزدیک چرخ‌دنده مغناطیسی
جنس و ساختار سنسور سرعت
- دارای بدنه پلاستیکی یا فلزی مقاوم
- سیم‌پیچ‌های مسی (در نوع القایی)
- قطعات نیمه‌رسانا (در نوع اثر هال)
- سوکت اتصال الکتریکی مقاوم در برابر رطوبت
قطعات مرتبط با سنسور سرعت
- گیربکس خودرو
- ECU موتور/ABS یا کیلومترشمار
- سیم‌کشی و سوکت مخصوص
- سیستم نمایشگر سرعت (Speedometer)
علائم خرابی سنسور سرعت
- کار نکردن یا خطا در کیلومتر شمار
- روشن شدن چراغ چک موتور یا چراغ ABS
- عدم عملکرد صحیح گیربکس اتوماتیک (مانند تعویض دنده نامناسب)
- قطع شدن کروز کنترل
- خطای دیاگ مرتبط با سنسور سرعت
عوامل خرابی سنسور سرعت
- نفوذ گرد و غبار یا آب به سنسور و سوکت
- ضربه یا آسیب فیزیکی به سنسور یا سیم‌کشی
- کوتاه شدن عمر سیم‌پیچ یا نیمه‌رسانا به دلیل فرسودگی
- زنگ‌زدگی و خوردگی پایه‌های سنسور
عمر مفید سنسور سرعت
- معمولاً ۸۰,۰۰۰ تا ۱۵۰,۰۰۰ کیلومتر بسته به شرایط کاری و کیفیت ساخت
نکات نگهداری سنسور سرعت
- بررسی منظم سوکت و سیم‌کشی از نظر زنگ‌زدگی یا آسیب
- شستشوی اصولی و جلوگیری از تماس آب فشار بالا با سنسور
- تعویض به‌موقع سنسور در صورت مشاهده خطا یا کاهش کارکرد کیلومتر
قابلیت تعمیر یا تعویض
- قابلیت تعمیر: محدود به شستشوی سوکت یا رفع اتصال معیوب است؛
- در صورت خرابی داخلی سنسور باید تعویض شود.
روش تعویض سنسور سرعت
- خودرو را خاموش و ایمن کنید.
- سوکت الکتریکی را جدا کنید.
- پیچ یا خار سنسور را باز و سنسور کهنه را خارج کنید.
- سنسور جدید را با دقت در محل نصب کنید و سوکت را وصل نمایید.
- در صورت امکان عملکرد کیلومتر و سیستم مرتبط را تست کنید.
جمع‌بندی
سنسور سرعت یکی از اجزای مهم برای مدیریت رانندگی، ایمنی و کارکرد موتور و گیربکس است. هرگونه اختلال در این سنسور، می‌تواند مستقیماً روی قدرت، امنیت و رضایت رانندگی تاثیرگذار باشد. نگهداری مناسب و تعویض به‌موقع این قطعه حیاتی توصیه می‌شود.
