حسگر دمای مایع خنک‌کننده (CTS)، سنسوری الکترونیکی است که دمای دقیق مایع خنک‌کننده (آب رادیاتور) موتور را اندازه‌گیری می‌کند و این داده را به واحد کنترل الکترونیکی خودرو (ECU) ارسال می‌نماید. ECU با این اطلاعات، وظایف زیر را بهینه انجام می‌دهد:
- تنظیم مقدار پاشش سوخت،
- زمان جرقه‌زنی،
- عملکرد فن خنک‌کننده رادیاتور،
- نمایش دمای موتور روی صفحه آمپر داشبورد.
تاریخچه
- در خودروهای کاربراتوری قدیمی از حسگرهای ساده‌تر یا نمایشگرهای مکانیکی استفاده می‌شد.
- با ورود سیستم‌های انژکتوری و ECU از دهه ۱۹۸۰ به بعد، سنسورهای دقیق‌تر و الکترونیکی خنک‌کننده عمومیت پیدا کردند.
انواع حسگر دمای مایع خنک‌کننده
- NTC Thermistor: پرکاربردترین نوع؛ مقاومت آن با افزایش دما کاهش پیدا می‌کند.
- PTC Thermistor: کمیاب‌تر؛ مقاومت با افزایش دما زیاد می‌شود.
محل نصب حسگر دمای مایع خنک‌کننده
- غالباً روی بدنه سیلندر یا سرسیلندر و در محل تماس با مسیر جریان آب قرار دارد.
- بعضی خودروها بیش از یک سنسور دارند: یک سنسور برای ECU و یک سنسور جداگانه برای نشانگر داشبورد.
جنس و ساختار
- بدنه معمولاً فلزی (برنج/آلومینیوم)
- قسمت سنجش دما: مقاومت حرارتی حساس (ترمیستور)، پایه‌های اتصال الکتریکی و واشر آب‌بندی.
قطعات مرتبط
- ECU موتور
- فن خنک‌کن رادیاتور
- ترموستات
- نشانگر دمای آب روی داشبورد
- سیم‌کشی و کانکتور سنسور
علائم خرابی حسگر دمای مایع خنک‌کننده
- روشن‌شدن چراغ چک موتور
- نمایش غلط دمای آب موتور روی آمپر (دمای بیش از حد یا خیلی کم)
- روشن نشدن به موقع فن رادیاتور و داغ کردن موتور
- کاهش قدرت یا بد کار کردن موتور (به‌ویژه وقتی گرم است)
- سخت روشن شدن خودرو در هوای سرد
- افزایش مصرف سوخت (ECU فرض می‌کند موتور سرد است)
عوامل خرابی حسگر CTS
- نفوذ آب یا ضد یخ به بخش الکتریکی سنسور
- ضربه و آسیب فیزیکی
- اتصالی یا قطعی سیم‌کشی
- رسوب و جرم‌گرفتگی محل نصب سنسور
عمر مفید حسگر دمای آب
- معمولاً ۸۰ تا ۱۲۰ هزار کیلومتر، اما بسته به شرایط نگهداری و کیفیت ضدیخ ممکن است کمتر یا بیشتر هم باشد.
نکات نگهداری و تعمیر
- استفاده از ضد یخ با کیفیت و تعویض منظم آن.
- کنترل نشتی‌های سیستم خنک‌کننده و رسوب‌زدایی دوره‌ای.
- چک کردن سلامت سیم‌کشی و کانکتور سنسور.
- تمیز نگه داشتن محل تماس سنسور با آب.
آیا سنسور دمای آب قابل تعمیر است؟
- عملاً فقط تمیزکاری و کنترل سیم‌کشی یا سوکت سنسور ممکن است.
- اگر خود سنسور خراب شود یا نشانگر اشتباه بدهد، نیاز به تعویض دارد.
روش تعویض حسگر دمای مایع خنک‌کننده
- صبر کنید موتور سرد شود.
- کابل منفی باتری را جدا کنید (برای ایمنی).
- سیم یا سوکت سنسور را جدا کنید.
- سنسور را با آچار باز کنید و سنسور جدید را جایگزین نمایید.
- مطمئن شوید محل نصب تمیز و بدون نشتی است.
- ضد یخ و آب را در صورت نیاز کامل کنید.
- سوکت را نصب و موتور را راه‌اندازی کنید و چک کنید نشتی وجود ندارد.
- با دیاگ خطاها را پاک کنید و عملکرد فن و آمپر آب را چک نمایید.
جمع‌بندی
سنسور دمای مایع خنک‌کننده، یکی از قطعات حیاتی برای جلوگیری از داغ شدن و آسیب موتور بوده و باید در دوره‌های منظم، بررسی و در صورت مشاهده علائم خرابی، سریعاً تعویض شود.
